του Φοίβου Κλόκκαρη*
Το Κυπριακό είναι κατ’ εξοχήν πρόβλημα ασφάλειας που συνίσταται στην προσπάθεια της Τουρκίας, να επεκτείνει την κυριαρχία της σε όλη την Κύπρο και στην απαίτηση για τον Ελληνισμό να την ανακόψει.Η Κυπριακή Δημοκρατία (ΚΔ) δεν είναι αποτελεσματική στην προσπάθεια ανακοπής της Τουρκικής επεκτατικότητας και αυτό οφείλεται κατά την γνώμη μου, στην έλλειψη στρατηγικής αντίληψης για την ασφάλεια, που έχει ως γενεσιουργό αιτία, την υποτίμηση δύο βασικών παραγόντων. Της Τουρκικής στρατηγικής για την Κύπρο και της σημασίας του παράγοντα της ισχύος.
Τουρκική στρατηγική: καθιερώθηκε από την δεκαετία του 1950 με τις εκθέσεις Νιχάτ Ερίμ και έκτοτε ακολουθείται σταθερά μέχρι σήμερα, με στόχο τον έλεγχο ολόκληρης της Κύπρου, την οποία η Τουρκία θεωρεί ζωτικό χώρο επέκτασης της, προς ενίσχυση της ασφάλειας της και του γεωπολιτικού βάρους της στην περιοχή της Ανατολικής Μεσογείου (ΑΜ). Με την στρατιωτική εισβολή του 1974, διχοτόμησε την Κύπρο και σήμερα με την απειλή χρήσης ισχύος, επιδιώκει να εξαναγκάσει τους Έλληνες της Κύπρου να αποδεχθούν λύση Τουρκικών όρων ,προς έλεγχο όλης της νήσου (στρατηγική εξαναγκασμού).
Ισχύς: Η ΚΔ δεν έχει δώσει την δέουσα βαρύτητα στον παράγοντα της ισχύος και ιδιαίτερα στην στρατιωτική πτυχή της. Καθοδηγητική πυξίδα για το θέμα, πρέπει να αποτελούν τα διαχρονικά διδάγματα του Θουκυδίδη, θεμελιωτή της ρεαλιστικής πολιτικής στις διεθνείς σχέσεις, που τονίζουν την σημασία που έχει η ισχύς για να διεκδικήσει ένα κράτος το δίκαιο του και να επιβιώσει .Οι βασικοί συντελεστές ισχύος ενός κράτους είναι η διπλωματική, πληροφοριακή , στρατιωτική και οικονομική ισχύς ( DIME: Diplomatic, Informational,Military, Economic)
Η υποτίμηση από την ΚΔ της Τουρκικής απειλής και της σημασίας της ισχύος , καταφαίνεται και από τα εξής:
- Ταμείο Αμυντικής Θωράκισης (ΤΑΘ): Η ΚΔ, ημικατεχόμενη από το 1974 από την Τουρκία , διαθέτει μόνο μικρό μέρος των εισπράξεων του ΤΑΘ για τους εξοπλισμούς της Εθνικής Φρουράς (ΕΦ) .Αυτό έχει ως αποτέλεσμα, να στερείται ουσιαστικά η ΕΦ, πολεμικού ναυτικού και πολεμικής αεροπορίας και οι δυνάμεις ξηράς να έχουν σοβαρές ελλείψεις και απαρχαιωμένα οπλικά συστήματα , παρά το γεγονός ότι οι Τουρκικές Δυνάμεις Κατοχής (ΤΔΚ) εκσυγχρονίζονται και ενισχύονται συνεχώς και παρά το γεγονός ότι η Τουρκία με την αεροναυτική ισχύ της , επεκτείνεται και στην ΑΟΖ της ΚΔ ( νέα παραβίαση διεθνούς δικαίου)
- Δόγμα Ενιαίου Αμυντικού Χώρου (ΔΕΑΧ) Κύπρου – Ελλάδας: Η υποβάθμιση του και η
- κατάργηση από το 2000, της αεροναυτικής άσκησης «Τοξότης – Νικηφόρος» στον θαλάσσιο χώρο Κύπρου – Ρόδου, οδήγησε στην αύξηση της επεκτατικότητας της Τουρκίας στον χώρο αυτό, σε βάρος των ΑΟΖ Κύπρου – Ελλάδας.
- Ταμείο Υδρογονανθράκων (ΤΥ) ΚΔ: Η ανεύρεση υδρογονανθράκων στην ΑΟΖ της Κύπρου και η προώθηση ενεργειακού προγράμματος , δεν συνοδεύτηκε από την απόκτηση των αναγκαίων μέσων ενεργειακής ασφάλειας και οπλικών συστημάτων ενίσχυσης της ΕΦ , προς αύξηση της αποτρεπτικής ικανότητας της ΚΔ και προστασίας των εγκαταστάσεων και αγωγών φυσικού αερίου . Η πρόσφατη ανεύρεση νέων κοιτασμάτων και η προοπτική κατασκευής του αγωγού EASTMED, σε συνδυασμό με την συνεχιζόμενη επεκτατικότητα της Τουρκίας σε βάρος της ΑΟΖ της ΚΔ και τις απειλές γεωτρήσεων της Τουρκίας εντός αυτής, επιβάλλουν αναθεώρηση της αμυντικής πολιτικής της ΚΔ. . Η πρόσφατη νομοθεσία για το ΤΥ , δεν θέτει ως προτεραιότητα, να διατίθενται τα πρώτα έσοδα του ταμείου για την ενίσχυση των συνθηκών ασφάλειας στην ΑΟΖ (ενίσχυση ΕΦ, στρατιωτικές συμμαχίες κ.α.). Χωρίς στρατιωτική ασφάλεια, η ΑΟΖ μας κινδυνεύει. Η προσπάθεια της ΚΔ, για προστασία τής ΑΟΖ μόνο με νομικά , πολιτικά και διπλωματικά μέσα δεν αρκεί.
- Αποστρατιωτικοποίηση: Στα πλαίσια λύσης του Κυπριακού, υποστηρίζεται η αποστρατιωτικοποίηση του κυπριακού κράτους, το οποίο δεν θα έχει το δικαίωμα να έχει ένοπλες δυνάμεις, που αποτελούν σημαντικό παράγοντα ισχύος. Η θέση αυτή, που περιλαμβάνεται και στις ομόφωνες αποφάσεις του Εθνικού Συμβουλίου της ΚΔ του 1989 και 2009, είναι προβληματική, γιατί θα μετατρέψει την Κύπρο σε μια ανοχύρωτη πολιτεία με ακρωτηριασμένο το δικαίωμα αυτοάμυνας της , χωρίς δυνατότητα:
- Να ασκεί κυριαρχία στην επικράτεια της και να προστατεύει τα συμφέροντα της
- Να αντιμετωπίζει εξωτερικές απειλές κατά της ασφάλειας της ,που πηγάζουν τόσο από την
Τουρκία, η οποία αποδεδειγμένα επιδιώκει έλεγχο ολόκληρης της Κύπρου, όσο και από το ασταθές περιβάλλον της ΑΜ, όπου αναδύονται ασύμμετρες απειλές μεγάλης επικινδυνότητας.
Από την σύντομη ανάλυση, καταδεικνύεται ότι το πρόβλημα της μειωμένης στρατιωτικής ισχύος της ΚΔ, οφείλεται κυρίως στην έλλειψη στρατηγικής αντίληψης για την ασφάλεια, παρά στην έλλειψη οικονομικών πόρων. Η ιστορία διδάσκει ότι οι ισχυροί δεν σέβονται τις ανοχύρωτες πολιτείες. Υπολογίζουν μόνο τούς αντιπάλους, που προβάλλουν αντίσταση και τους προκαλούν κόστος σε αίμα και διεθνή κατακραυγή, όσο μικροί και να είναι.
Η ΚΔ και ιδιαίτερα μετά την ανεύρεση ενεργειακών αποθεμάτων στην ΑΟΖ της, τα οποία επιβουλεύεται η Τουρκία, πρέπει επειγόντως να ενισχύσει την αποτρεπτική και αμυντική ικανότητα της στην ξηρά την θάλασσα και τον αέρα με την διάθεση στην ΕΦ όλων των εσόδων τού ΤΑΘ και μελλοντικά τών πρώτων εσόδων του ΤΥ. Στην ξηρά η ΕΦ, να εκσυγχρονίσει και συμπληρώσει τα οπλικά συστήματα της και να αναθεωρήσει την αναδιοργάνωση της. Στην Θάλασσα και τον Αέρα να δρομολογηθούν έστω και αργά, ενέργειες να αποκτήσει η ΕΦ μία μικρού μεγέθους ναυτική και αεροπορική δύναμη σύγχρονων πολεμικών σκαφών, προσαρμοσμένων στις απαιτήσεις του Κυπριακού χώρου και να βελτιώσει τις υφιστάμενες υποδομές υποστήριξης τους.
Η αμυντική πολιτική της ΚΔ να επικεντρωθεί:(1) στην ενίσχυση της δυνατότητας αυτοάμυνας της και(2) στην σύναψη αμυντικών συμμαχιών. Αυτό δεν σημαίνει μεγάλο στρατό και εξοπλιστικούς ανταγωνισμούς με την Τουρκία, γιατί θα καταρρεύσουμε οικονομικά και κατ` επέκταση αμυντικά, λόγω του τεράστιου ανισοζυγίου δυνάμεων. Χρειαζόμαστε ένα μικρό, αλλά σύγχρονο και αποτελεσματικό στρατό με αποτρεπτικές και αμυντικές ικανότητες, με υψηλό ηθικό και αποφασιστικότητα να αγωνισθεί για την επιβίωση μας. Κανένας ξένος δεν θα το πράξει αν εμείς δεν αγωνισθούμε. Χρειαζόμαστε και συμμαχίες ,για την εξισορρόπηση της ισχύος προς την Τουρκία, βασισμένες στα κοινά συμφέροντα και στην κοινή συνεισφορά ιδιαίτερα στους τομείς της ασφάλειας και της ενέργειας. Να αναζωογονηθεί το ΔΕΑΧ , να επιδιώξουμε την μετατροπή των στρατηγικών συνεργασιών μας με τις γειτονικές και φιλικές χώρες σε αμυντικές συμμαχίες και να επενδύσουμε στον EASTMED.
Η αμυντική πολιτική μας να καθοδηγείται από τον Θουκυδίδη (ενδυνάμωση ισχύος) και να μην υποτιμά τον θανάσιμο κίνδυνο του Νιχάτ Ερίμ (Τουρκική στρατηγική για έλεγχο όλης της Κύπρου).
*αντιστράτηγος ε.α.
