Του Έφεδρου Υπολοχαγού Πυροβολικού Γιώργου Γεωργιάδη 
Συμπληρώθηκαν πρόσφατα ( 13/10/2014 ) εκατό δέκα χρόνια από τον ηρωικό θάνατο του Μακεδονομάχου Ανθυπολοχαγού Πυροβολικού Παύλου Μελά ( 13 Οκτωβρίου 1904 ). Ο Παύλος Μελάς υπήρξε ενεργός δυναμική και συνάμα ηρωική παρουσία στον λεγόμενο «Μακεδονικό Αγώνα».
Μετά τις εγκύκλιες σπουδές του στην Αθήνα, φοίτησε στην Σχολή Ευελπίδων απ’ όπου αποφοίτησε με το βαθμό του ανθυπολοχαγού του Πυροβολικού. Πήρε μέρος στον ατυχή ελληνοτουρκικό πόλεμο του 1897. Κατά τη διάρκεια του πολέμου επέστρεψε στην Αθήνα για να οργανώσει αντάρτικα σώματα, με σκοπό να δημιουργήσει αντιπερισπασμό στις τούρκικες δυνάμεις, στα τότε βορειοδυτικά σύνορα της Ελλάδας.
Στις αρχές του 20ου αιώνα ο βουλγαρικός εθνικισμός βρισκόταν σε ιδιαίτερη έξαρση. Με μερικούς συντρόφους του και παίρνοντας το ψευδώνυμο «Μίκης Ζέζας» πραγματοποίησε αναγνωριστικές αποστολές στο Βογάτσικο, στην Κοζάνη, στα βουνά της Σαμαρίνας (Μάρτιος, Ιούλιος Αύγουστος 1904) με σκοπό να προετοιμάσει το έδαφος για μελλοντική ένοπλη δράση.
Τελικά προδομένος στους Τούρκους από Βούλγαρους Κομιτατζήδες, φονεύθηκε σε ενέδρα στο χωριό Στάτιστα.
Για να αντιληφθούμε καλύτερα το ιστορικό πλαίσιο που οδήγησε στο Μακεδονικό αγώνα και στη θυσία του Παύλου Μελά, χρειάζεται να πάμε αρκετά χρόνια πίσω τουλάχιστον μέχρι την Κρητική Επανάσταση (1866-1869).
Μετά το τέλος του αγώνα το 1821, η Κρήτη παραχωρήθηκε από το σουλτάνο Μεχμέτ Αλή της Αιγύπτου. Η Επανάσταση των Κρητών για Ένωση με την Ελλάδα πνίγηκε στο αίμα. Αποκορύφωμα ήταν το ολοκαύτωμα του Αρκαδίου (9 Νοέμβριου 1866). Οι Μεγάλες Δυνάμεις που για δικούς τους λόγους ήταν υπέρ της ακεραιότητας της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας, απέτρεψαν τον πόλεμο μεταξύ Ελλάδας και Τουρκίας.
Εν τω μεταξύ, οι Βούλγαροι, μετά από συνεχείς προστριβές με το Οικουμενικό Πατριαρχείο ίδρυσαν ανεξάρτητη βουλγαρική Εκκλησία (βουλγαρική εξαρχία) το 1870. Η δια της βίας απόσπαση εδαφών απ το Πατριαρχείο προκάλεσε ένταση στις ελληνοβουλγαρικές σχέσεις.
Οι πόθοι των Ελλήνων για τα αλύτρωτα ελληνικά εδάφη αναπτερώθηκαν μετά τις νίκες των Ρώσων εναντίον των Τούρκων. Τελικά ο ρωσοτουρκικός πόλεμος του 1877 έληξε με ήττα της Τουρκίας. Οι Ρώσοι επέβαλαν τους όρους τους με τη συνθήκη του Αγίου Στεφάνου (Φεβρουάριος 1878). Με τη συνθήκη ευνοήθηκε ιδιαίτερα η Βουλγαρία η οποία αύξανε τα όριά της απ’ τον Δούναβη ως το Αιγαίο, συμπεριλαμβανομένης της δυτικής Θράκης και της Μακεδονίας. Οι άλλες δυνάμεις με επικεφαλής την Αγγλία, εξυπηρετώντας πρώτιστα τα δικά τους συμφέροντα που ήθελαν την ακεραιότητα της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας, αντέδρασαν άμεσα και στο Συνέδριο του Βερολίνου (Ιούνιος 1878) περιόρισαν ξανά τα σύνορα της μεγάλης Βουλγαρίας. Είναι τότε που οι Άγγλοι ζήτησαν από το Σουλτάνο την Κύπρο ως βάση, για να βοηθήσουν την Τουρκία σε μια μελλοντική επίθεση της Ρωσίας.
Ο Βουλγαρικός εθνικισμός, που πάντοτε εποφθαλμιούσε τη Μακεδονία ως μία διέξοδο προς το Αιγαίο, προκάλεσε το λεγόμενο «Μακεδονικό ζήτημα». Η ήττα της Ελλάδας στον ελληνοτουρκικό πόλεμο του 1897 , η κρίσιμη πολιτική και οικονομική κατάσταση στην οποία βρέθηκε η χώρα εξέθρεψαν περισσότερο τις επεκτατικές βλέψεις των Βουλγάρων.
Ένοπλα βουλγαρικά σώματα δρούσαν και ρήμαζαν την ανατολική και κεντρική Μακεδονία. Εκατοντάδες Έλληνες βασανίστηκαν και σφαγιάστηκαν από τους Βούλγαρους κομιτατζήδες. Ανάμεσά τους πολλοί κληρικοί που αρνιούνταν να υπαχθούν στη βουλγαρική εξαρχία. Ολόκληρα χωριά και ναοί πυρπολήθηκαν και καταστράφηκαν.
Μέσα στη γενικότερη προσπάθεια του ελληνικού για την προάσπιση του ελληνισμού, όχι μόνο στη Μακεδονία αλλά και σε άλλα αλύτρωτα εδάφη όπως στην Ήπειρο και στην Αλβανία εντάσσεται και η Δράση του Ανθυπολοχαγού Πυροβολικού Παύλου Μελά. Επικεφαλής ανταρτικών ομάδων πολέμησε και θυσιάστηκε. ηρωικά στον αγώνα για την προάσπιση της ελληνικότητας της Μακεδονίας.
Του ήρωα Παύλου Μελά και των άλλων Μακεδονομάχων αιωνία η μνήμη.